Goede Vrienden,

Jérôme Lejeune (1926-1994) is een lichtend voorbeeld van een onkreukbare wetenschapper en een overtuigde christen. Met een Deense studente in Parijs, Birthe Bringstead, een Lutherse,  die uit volle overtuiging katholiek wordt, zal hij een gezin met vijf kinderen stichten. Op zijn vele reizen over heel de wereld zal Jérôme geen avond overslaan zonder dat hij aan zijn vrouw een verslag van de dag  geschreven heeft. Voor zijn kinderen, die vragen stelden, kon hij in de grootste drukte het nodige geduld opbrengen. En vonden katholieke collega’s, die in het buitenland waren, op zondag nooit een kerk, Jérôme wist altijd ergens een zondagseucharistie mee te vieren.

De richting van zijn leven kreeg hij in 1952 op 26-jarige leeftijd. Zelf wilde hij zich ergens als eenvoudige dorpsdokter vestigen. Prof. Raymond Turpin, de vader van de Franse pediatrie, vroeg hem echter zorg te dragen voor de kinderen met een genetische afwijking (toen nog “mongooltjes” genoemd). Lejeune wijdde zich aan hen met al zijn energie en ontdekte in 1958 dat de oorzaak van het syndroom van Down, een overtallig chromosoom is, trisomie 21. De genetica geraakte plots op een hoger niveau en de oorsprong werd gevonden van verschillende ziektes, verbonden met een chromosomale afwijking.

Hij werd als de grootste geneticus wereldwijd erkend. Men wilde de door hem ontdekte ziekten zijn naam geven. Hij wees dit af omdat het geen enkel nut voor de patiënten zelf meebracht. Over heel de wereld werd hij uitgenodigd als spreker op wetenschappelijke congressen en zijn toespraak was altijd kort, krachtig en helder. Van 1959 tot 1969 sprak hij op 50 wetenschappelijke congressen en wees daarbij nog verschillende uitnodigingen af. Alle mogelijke wetenschappelijke organisaties wilden hem eren of een ereplaats geven in hun vereniging.

Hij werd uitgenodigd door de VN en door het Vaticaan. Hij was de eerste  die als Vaticaans gezant naar de Sovjet-Unie reisde en L. Breznev bezocht om hem te waarschuwen voor de gevolgen van een atoomoorlog. Hij ontving de President Kennedy prijs (1962) en kreeg het schitterend tenue van academicus met zwaard van de “Académie des Sciences morales et politiques” (1982). Hij werd eredoctor van de universiteiten van Düsseldorf (D), Navarra (Spanje), Buenos Aires (Argentinië) en de Pauselijke Katholieke Universiteit van Chili. Hij werd de grote vriend van Johannes Paulus II en de eerste voorzitter van de Pauselijke Academie voor het leven, waarvoor hij de statuten schreef.  Op 13 mei 1981 mocht  hij samen met zijn vrouw ontbijten  met de paus. Terug in Parijs vernam hij de aanslag op de paus, waarbij  in een eerste bericht verkeerdelijk werd meegedeeld dat Johannes-Paulus II dood was. Jérôme kreeg een zodanige schok  dat hij naar het ziekenhuis moest gevoerd worden voor een dringende operatie.  

Inmiddels beseft hij zeer goed dat er in de wereld van de wetenschap een morele verschuiving aan de gang was, die abortus, experimenten op embryo’s en euthanasie goed gezind was. In 1969 ontvangt hij in Californië de hoogste onderscheiding ter wereld voor genetica, de William Allan Award van de American Society of Human Genetics.  De organisatoren vragen hem in zijn rede geen melding te maken van zijn katholiek geloof. Jérôme antwoordt dat hij zal zeggen wat hij denkt te moeten zeggen. Hij pleit voor het samengaan van moraal met wetenschap en verzet zich tegen abortus. Doden is niet de taak is van de geneeskunde, zo vervolgt hij. Een land dat zijn kinderen doodt, doodt zijn eigen ziel. De kwaliteit van een beschaving hangt af van de wijze waarop ze zorg draagt voor haar meest kwetsbare leden. En vanaf het ogenblik dat 23 chromosomen van de vader zich verenigen met de 23 chromosomen van de moeder, begint de unieke geschiedenis van een nieuwe mens. Alles is vanaf de conceptie gegeven.

Ziedaar enkele gedachten uit zijn toespraak, waarop een ijzige stilte volgde. Geen applaus, geen felicitatie, geen handdruk. Het is het begin van een internationale wetenschappelijke boycot tegen hem.  Volledig bewust van de gevolgen van zijn  houding schrijft hij die avond aan zijn vrouw: “Vandaag heb ik de Nobelprijs verspeeld”.