Achterbaks

Afbeeldingsresultaat voor nederlandse taal

Van de EU naar het woord “achterbaks“… Een kleine stap in de geschiedenis van het Nederlands.

Waar komt de uitdrukking vandaan? U herkent het Engelse “back”, rug, dat op zijn beurt uit het Middelnederlandse “bac” afkomstig is. Iets heimelijk, stiekem – in het geniep – doen, achter de rug (bac) dus, onzichtbaar. Het woord komt sinds ca. 1450 in onze taal voor. Achterbaks betekende vroeger niet alleen dat men iets heimelijk deed, maar ook letterlijk als men bv. in de handel waren achter de rug hield, niet leverde, maar wel aanrekende. Niet verkozen politici die toch de burgers hun wil oplegden werden “achterbaks” of “achterbanks” (niet zetelend) genoemd.

Het woord bakboord heeft dezelfde oorsprong. Ook hier betekent “bak” rug. Schepen met een puntig achtersteven hadden hun roer aan de rechter zijde (stuurboord). De stuurman stond dus met zijn rug naar de linkerboord, vandaar “bakboord”.

Een vreemde eend in de bijt

Afbeeldingsresultaat voor een vreemde eend in de bijt cartoon

Oud gezegde, nog steeds actueel. Als iemand niet in de groep past, dan zegt men dat de persoon in kwestie “een vreemde eend in de bijt” is.

Met ‘bijt’ wordt in deze uitdrukking een gat in het ijs bedoeld dat gemaakt is. Bijvoorbeeld om te vissen. Bij strenge vorst is open water voor watervogels soms een zeldzaamheid, waardoor men in een bijt vaak veel verschillende dieren bij elkaar ziet op zoek naar open water. En door hun aanwezigheid blijft het gat ook langer open.

Meestal ziet men in een bijt veelvoorkomende watervogels maar soms treft men er ook exoten in aan. En dan spreekt men dus van “een vreemde eend in de bijt”.