Wij hebben in het verleden aandacht besteed aan het akkoord dat als doel had de handel tussen beide continenten te bevorderen. We gaan het hier nu niet hebben over de voedselveiligheid (het bekendste voorbeeld: chloorkippen), over het banenverlies, over gestoorde import/export tussen EU-lidstaten, over privacy…Het mag duidelijk wezen dat er behoorlijk veel addertjes onder het gras zitten waar wij niet beter van zullen worden.  (Lees onderaan vorige bijdragen)

We willen hier op het gevaar wijzen voor de  mogelijk financiële gevolgen voor de EU-belastingbetaler  aan de hand van een brug: de Detroit-brug:

Sinds 5 jaar probeert een Amerikaanse investeerder bij een internationaal privé ‘arbitragehof” gelijk te halen tegen Canada omwille van een brug.  Er is niet minder dan 3.5 miljard dollar mee gemoeid.  In april werd het onbegrijpelijke vonnis geveld.

Wat heeft dit met TTIP te maken en waarom geldt de Detroit-brug als waarschuwing voor Europa?

Een terugblik: In 1929 werd de ‘Detroit Windsor Ambassador Bridge’ gebouwd tussen Detroit op VS-grondgebied en Windsor aan de Canadese oever.  In 1979 werden de aandelen van de brugmaatschappij te koop aangeboden en de investeerder Matty Maroun kocht het bedrijf.  Sindsdien is hij eigenaar van de ‘Detroit International Bridge Company’.

Over de brug wordt 25% van het handelstotaal tussen de VSA en Canada getransporteerd.  Niet onbelangrijk voor de eigenaar, want het is een tolbrug, waarmee hij jaarlijks 60 miljoen US dollar verdient.  Bovendien is hij uitbater van een ‘duty free’-zone aan beide oevers, waar benzine zonder taksen mag verkocht wordt.

Moroun spaart door de niet te betalen taksen op benzine 60 cent per gallon, incasseert een groot gedeelte van het gespaarde geld zelf en verkoopt de benzine slechts een paar cent gunstiger dan de normale prijs aan het tankstation.  Hij verdient vermoedelijk een vermogen met de brug.

De brug is echter in een vervallen toestand.  Maroun weigerde zelfs een met de stad Detroit afgesproken autosnelwegverbinding te bouwen en belandde daarvoor voor korte tijd in de gevangenis.

In 2010 besloten de VSA en Canada enkele kilometer ten zuiden van de ‘Ambassador Bridge’ een eigen tolvrije brug, de ‘New International Trade Crossing’ te bouwen.  Deze moet aan beide kanten een betere autosnelwegverbinding bieden en, met een groter aantal rijstroken, het toenemend verkeer vlotter te laten lopen.  De doodsteek voor Marouns gouden ezel.

Wie zou er immers dan nog zo stom zijn tol te betalen als hij ernaast gratis en sneller over de rivier / grens kan geraken?  Maroun protesteerde onmiddellijk en bood zijn eigen plan aan, nl. de bouw van een tweede brug naast de bestaande.  Uiteraard weer een tolbrug en vanzelfsprekend zijn eigendom.  De staat Michigan, de VSA en Canada weigerden en wilden hun eigen bouwplan doorzetten.

Matty Maroun zette zijn joker in.  Een joker die ook vele Amerikaanse investeerders  onder de TTIP-paraplu om eender welke reden in Europa kunnen trekken.  Hij beriep zich op het bestaande vrijhandelsakkoord (1994) tussen Mexico, de VSA en Canada (NAFTA) en de daarin gestipuleerde mogelijkheid voor ondernemingen de betrokken staten te vervolgen.
De eiser (onderneming) kan slechts een staat vervolgen, waarin de maatschappelijke zetel niet gevestigd is.  En daar zijn brugonderneming in de VSA gevestigd is, vervolgde hij daar in 2010 de staat Canada, als betrokkene van het nieuwe brugproject.

Maroun maakte daarbij duidelijk dat hij benadeeld werd.  De toekomstige (te verwachten) inkomsten van Marouns ‘nieuw’ bruggenbouwplan werden door de bouwplannen van de VSA + Canada ‘getorpedeerd’ en er zou hem in de toekomst een gigantische winst door de neus geboord worden.  Hij eiste een schadevergoeding van 3.5 miljard dollar en koos als ‘instantie’ het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag waarbij hij zich beriep zich op de charta van ‘UNCITRAL’, (“United Nations Commission on International Trade Law”).

Bij TTIP zou men volgens de hedendaagse stand der zaken de Wereldbank, ICSID, (Internationaal Centrum voor Beslechting van Investeringsgeschillen) als gemeenschappelijk arbitragecentrum  kiezen.

Drie privé advocaten werden als ‘bemiddelaars’ (ofte scheidsrechters) benoemd met het doel vast te stellen of zijn eis gerechtvaardigd was.  Daar bovenop, aan beiden kanten, voor Maroun en Canada, verschillende advocatenkantoren.

Na zich zegge en schrijve 5 jaar (vijf!!!) met deze zaak bezig gehouden te hebben, verklaarde het ‘arbitragehof” zich niet bevoegd en wees de eis af.   Met enig wantrouwen zou men kunnen veronderstellen dat de heren en dames van de advocatuur de zaak zo lang mogelijk gerekt hebben om hun zakken te vullen… want een dergelijke investeerders- beschermingseis kost per partij gemiddeld ca. 8 miljoen dollar.

Na zo een lang proces en met de gigantische moeite en kosten die de eiser zich veroorloofd heeft, kan men ervan uitgaan dat de advocatenhonoraria aan beide kanten  in de tientallen miljoenen gaan.  De exacte uitgaven zijn niet te achterhalen: geheim!  En anders dan bij échte rechtszaken betaalt bij een dergelijk arbitrage proces ieder zijn eigen advocaten én zijn deel van de ‘scheidsrechters’.

Eender hoe men het bekijkt: de Canadese belastingbetaler mag betalen en de advocaten kunnen een extra fles champagne laten knallen.

Ctrl+ voor vergroting op uw scherm

Uit de hierboven geplaatste paragrafen van het laatste bladzijde van het vonnis kan men lezen dat het ‘tribunaal’ besloten heeft voorlopig niet te beslissen wie de kosten van het proces moet betalen.  Beide partijen moeten hun argumenten indienen en dan zal het ‘tribunaal’ beslissen wie de proceskosten en de honoraria van de ‘scheidsrechters’ moet afdokken.  Ofwel betaalt één partij alles, ofwel worden de kosten evenredig verdeeld.  Canada heeft al in 2013 verzocht de kosten op de eiser, de Amerikaanse brugonderneming, af te wentelen. Evenwel zonder resultaat:

“320. Canada requests that the Tribunal order DIBC to pay the arbitration costs for this NAFTA arbitration and to indemnify Canada for its legal fees and costs, especially in light of DIBC flagrant disregard for the waiver requirements in NAFTA Article 1121.
321. Canada respectfully requests the opportunity to submit a more detailed submission on costs in the future so that it can fully address all relevant considerations.”

Het gaat bij deze zaak intussen niet meer uitsluitend om een brug. De strijd gaat om de vraag of de Canadese belastingbetaler voor tientallen miljoenen dollar erelonen aan advocaten mag / moet betalen, die als zgn. ‘scheidsrechters’ 5 jaar nodig hadden om een geschil te beslechten om vast te stellen dat ze niet bevoegd zijn.    Alleen al het feit dat ‘scheidsrechters’ naar goeddunken kunnen beslissen wie hun rekening moet betalen is een schandaal!

Komen we terug bij het uitgangspunt: TTIP, vrijhandelsakkoord met de VSA.

We nemen deze bruggenafffaire als voorbeeld voor TTIP.  Neem nu dat het vrijhandelsakkoord (goed te vergelijken met NAFTA) wordt afgesloten.  Gemeenten en gemeenschappen hebben het – mild uitgedrukt – niet breed. De overheid kan de verantwoordelijkheid afwentelen en  op zoek gaan naar privé kapitaal van investeerders om grotere infrastructuurwerken te financieren en uit te baten. (De Antwrpse verkeersknoop?)  De kans dat een privé investeerder zo gek is om zijn geld in een project te steken dat door middel van het TTIP-verdrag kan onderuit gehaald worden is niet groot.  Dan mag de te verwachten winst nog zo groot zijn, het blijft voor de investeerder een soort Russische roulette.  Want in het TTIP-verdrag wordt verondersteld dat geschillen via het ISDS-Arbitragehof beslecht worden…

Conclusie voor TTIP: waarom zou de EU ermee akkoord gaan bij de grootste vrijhandelszone aller tijden een dergelijke arbitragebemiddeling in het verdrag op te nemen?  Er bestaat geen enkele redelijke reden voor.

Het feit dat de bruguitbater de staat Canada vervolgt, omdat hij zich door de bouw van een nieuwe brug gediscrimineerd voelt, toont aan dat bij invoering van het TTIP-verdrag ‘iedereen wegens eender wat’ klacht kan indienen zonder een echte reden volgens het motto ‘ik kan het toch proberen – misschien lukt het’.
De advocaten zullen zich in de handen wrijven.  En de rekening, die betalen wij, ook als de staat alle ‘arbitragegeschillen’ zou winnen.

Bij het vrijhandelsakkoord TTIP + de geschillenbeslechting via arbitrage kan eigenlijk elke investeerder wegens eender welke reden de staat vervolgen.  Hij moet slechts creatief zijn.  Of hij wint is een ander paar mouwen, maar intussen betalen wij wel de ‘bemiddelaars’ en de advocaten.

De Oostenrijkse kanselier Werner Faymann (SPÖ) is geen voorstander van het gepland vrijhandelsakkoord van Ceta en TTIP.  De speciale rechten voor bedrijven vindt hij gevaarlijk.  De rechtstaat  en officiële rechtbanken worden door privé ‘scheidsrechtersbanken’ uitgehold.  Hij geeft het akkoord, zonder speciale rechten voor bedrijven,  tussen Canada en Australië als voorbeeld hoe het kan.

De EU-Commissie wil principieel aan het origineel plan vasthouden, hoewel de privé instanties voor de beslechting van geschillen, de meeste discussies uitlokten.
De regels zijn ondoorzichtig en niet fair, discriminerend voor de binnenlandse bedrijven, want zij kunnen niet vervolgen.   Faymann eist van de EU-Commissie medezeggenschap voor de nationale parlementen.  Hij meent dat zijn land, Oostenrijk, geen kat in een zak wil kopen en wil eerst heel het verdrag op papier kunnen onderzoeken.

Gerolf Annemans diende samen met enkele anderen in de zomer 2014 reeds een motie in om het gebrek aan transparantie in dit hele dossier aan te klagen.

Ontwerpresolutie, over het gebrek aan transparantie bij de onderhandelingen over het
trans-Atlantisch partnerschap voor handel en investeringen (TTIP), 25 juli 2014
Het Europees Parlement,
– gezien artikel 133 van zijn Reglement,
A. overwegende dat de onderhandelingen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten over het trans-Atlantische partnerschap (TTIP) voor handel en investeringen worden gekenmerkt door een totaal gebrek aan transparantie;
B. overwegende dat het TTIP veel bedenkingen en bezwaren oproept, met name wat betreft sociale, milieu-en gezondheidsaspecten;
C. overwegende dat de clausule over de beslechting van geschillen tussen investeerders en overheid (ISDS) inbreuk maakt op de soevereiniteit van lidstaten;
D. overwegende dat het TTIP de belangrijkste handelsovereenkomst is die de EU ooit heeft gesloten en kan leiden tot een interne markt in plaats van een vrijhandelsovereenkomst;
1. acht het gebrek aan transparantie in de onderhandelingen over het TTIP onaanvaardbaar;
2. eist onmiddellijke toegang tot het volledige dossier tijdens de totale duur van de onderhandelingen;
3. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Commissie en de Raad.

Een heikele kwestie in het verdrag is de beschermingsconstructie voor investeerders. Investeerders die vinden dat ze worden geschaad als het gastland de regels verandert, zouden dat gastland voor een internationaal arbitragetribunaal of panel mogen dagen, dat volledig los zou staan van nationale rechtssystemen en rechtbanken. Dat alles wordt geregeld in het zogeheten ISDS-mechanisme (Investor-to-State Dispute Settlement).

Gerolf Annemans maakt ook op dit specifieke onderdeel het verschil. In de commissie die zich buigt over institutionele en juridische aangelegenheden, werd gestemd over het TTIP-verdrag. Gerolf Annemans leverde hier bij momenten de doorslaggevende stem die het verschil maakte. ISDS verdween uit de commissietekst en de bepaling die stelt dat de nationale parlementen bevoegd moeten blijven, werd eveneens aangenomen.

Wat er uiteindelijk zal beslist worden in de EUSSR weten we momenteel nog niet.  Dat een rapport van een onderzoekende en raadgevende commissie geen garantie is voor de overtuigingskracht en nog minder voor de kortzichtigheid en vastbeslotenheid van de EUSSR ligt voor de hand.  Of moeten we heel even stout zijn en het over ‘een tweede agenda’ hebben?

Wij,  Golfbrekers,  kunnen het alleen maar melden.  In het kieshokje wordt door de kiezer beslist in hoever de EUSSR over ons leven beslist.  U hebt het in elk geval ‘gewußt‘!

Florent Van Ertborn

Kareltje weet het niet meer

Van sprookje tot nachtmerrie

De transatlantische vrijhandelscatastrofe

TTIP: EU-wensdromen