Een verslag uit Syrië zonder poco bril

Geplaatst op door

Goede Vrienden,

In de geschiedenis van Jozef in Egypte (Genesis 37, 39-50) kunnen we de aankondiging zien van wat een nieuwe, christelijke beschaving kan zijn. Hierover geven we nog deze afsluitende overweging.

Een menselijke samenleving heeft veel nodig om stand te houden. Mensen hebben eten nodig, kleding, een dak boven hun hoofd en een geheel van rechten, plichten  en vrijheden om voor zichzelf en de anderen te kunnen  zorgen. Dit is, kort samengevat, de economische en sociale behoefte van een maatschappij. Toch is er op al deze terreinen nog een fundamenteel probleem dat moet opgelost worden: de onderlinge spanningen en het geweld.

Hoe beletten we dat een maatschappij aan haar eigen geweld ten onder gaat? En vanwaar komen die spanningen? Volgens Aristoteles is de mens het meest geneigd tot navolging. Hij wil hebben, doen en zijn wat anderen hebben, doen of zijn. René Girard (+ 2015) spreekt van mimetisme of “nabootsend  verlangen” en toont aan dat onze verlangens meestal illusies zijn. We beseffen meestal niet dat het voorwerp van ons verlangen nauwelijks belang heeft, we willen gewoon het verlangen van de ander overnemen en dat veroorzaakt problemen.  De Bijbel toont ons hiervan vele voorbeelden. Eva neemt het verlangen van de slang (de duivel) over, Adam wil wat Eva wil. Caïn is jaloers op het welbehagen dat zijn  broer Abel geniet. De boers van Jozef zijn jaloers op de gunst die Jozef geniet vanwege hun vader…Hieruit ontstaan spanningen die tot geweld en uiteindelijk tot moord leiden. De onderlinge jaloersheid kan besmettelijk worden en een hele gemeenschap aantasten. Dit  leidt tot een strijd van “allen tegen allen”. Wanneer tenslotte iemand als dé schuldige wordt aangeduid, vormt deze crisis zich om tot een strijd van “allen tegen één”.

Herinner u de dwaze maatregelen van de corona crisis. Plots werd gesuggereerd dat de niet gevaccineerden de grote schuldigen waren en zij werden, zonder enige grond, aangewezen als de zondebokken van de samenleving en werden overal uitgesloten. Het scheelde niet zoveel of ze werden in concentratiekampen opgesloten. Iemand of een groep wordt algemeen erkend als dé oorzaak van alle kwaad terwijl niemand persoonlijk  contact neemt met deze zogenaamde schuldige(n). Deze wordt unaniem veroordeeld en uitgeschakeld. De menselijke oplossing voor dit probleem is dus de uitschakeling van een schuldige, een zondebok. Hierna is er even rust maar daarna beginnen de spanningen opnieuw en alles herhaalt zich. Het doden en uitschakelen van een schuldige is immers zelf een daad van geweld die het geweld bestendigt. Kortom de twee pijlers van een “menselijke” beschaving zijn: een slechte navolging en het gewelddadig uitschakelen van een schuldige. Dat is het wat Jezus ons heeft geopenbaard.

Jezus Christus, de Zoon van God, de  Messias van Israël en de Redder van de wereld is de enige die de spiraal van geweld in de menselijke beschaving heeft gebroken. Reeds in het Oude Testament werden daarvoor de “10 geboden” gegeven als charter voor iedere samenleving (Exodus 20): alleen de ware God vereren, ouderlijk gezag erkennen, niet doden, niet stelen, geen echtbreuk, geen valse getuigenissen en niet verlangen naar wat van anderen is!… Jezus roept ons uitdrukkelijk op om Hem na te volgen en niet de aardse verlangens te koesteren. Hij nodigt ons uit iedere dag ons kruis op te nemen en Hem te volgen. “Neemt mijn juk op uw schouders en leert van Mij; Ik ben zachtmoedig en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen, want mijn juk is zacht en mijn last is licht” (Mattheus 11, 29v). Een juk dient al om de lasten evenwichtig te verdelen.

De wijze waarop de evangelisten Jezus’ veroordeling, lijden en sterven weergeven laat geen enkele onduidelijkheid over. Er is geen twijfel over zijn totale onschuld noch over het feit dat Jezus zelf aan het geweld helemaal niet deelneemt. Voor de hogepriester worden allerlei aanklachten opgevoerd.  Uiteindelijk zal het de religieuze leiders lukken om de massa tegen Hem op te zwepen, zo zeer  zelfs dat ze de kruisdood eist voor Hem, terwijl hiervoor geen enkele grond gevonden wordt. Zo worden voor Pilatus allerlei beschuldigingen tegen Hem geuit. Pilatus is verwonderd dat Hij geen enkele moeite doet om zich te verdedigen. Jezus verdedigt zich niet maar zal wel openlijk getuigen van de waarheid, nl. dat Hij Koning is en dat Hij God is, al zal dit de kans op zijn veroordeling vergroten. Pilatus heeft al vlug door dat Hij totaal onschuldig is en zegt het ook openlijk. Toch veroordeelt hij Hem tot de verschrikkelijkste straf, geseling en kruisiging! Het is een monsterproces waarbij zowel de religieuze als de burgerlijke gezagsdragers hun totale onmacht en onbekwaamheid uitstallen. Wanneer Jezus uiteindelijk sterft op het kruis zal de verantwoordelijke honderdman zijn onschuld nogmaals publiek bevestigen en uitroepen: “Waarlijk, deze mens was de Zoon van God” (Marcus 15, 39). De passieverhalen uit de Evangelies zijn  radicaal tegengesteld aan de mythen. In mythen worden mooie verzinsels met elkaar verweven waarbij men nooit weet wie werkelijk schuldig is. De Passieverhalen zijn glashelder. En toch blijven sommige Bijbelgeleerden het Evangelie lezen alsof het mythen zijn, in plaats van de mythen te ontmaskeren vanuit het Evangelie.

Jozef is de voorafbeelding van Jezus en zijn geschiedenis is het voorspel van het verlossingswerk van Jezus Christus, die gekomen is om niet alleen het Joodse volk maar de gehele mensheid te redden. Jezus roept ons op tot bekering, nl dat we ons afwenden van deze wereld zonder God en ons hart richten op de nieuwe wereld die Hij brengt. “Niet voor de wereld bid Ik, maar voor hen die Gij Mij gegeven hebt…” (Johannes 17, 9). “Verliest uw hart niet aan de wereld of aan de dingen in de wereld! Als iemand de wereld liefheeft is de liefde van de Vader niet in hem. Want al wat in de wereld is – het begeren van de lust en het begeren van de ogen en de hovaardij van het geld – het komt niet van de Vader maar van de wereld. En die wereld gaat voorbij met heel haar begeerlijkheid, maar wie de wil doet van God blijft in eeuwigheid” (1 Johannes 2, 15-17). In tegenstelling tot iedere “menselijke” samenleving die gebouwd is op “het nabootsend verlangen” en uiteindelijk op het uitschakelen van een zondebok, is de christelijke samenleving helemaal gebouwd op bekering door de navolging van Jezus Christus. Hij heeft alle zonden en schuld van de mensheid op zich genomen en heeft daarvoor in vrijheid en uit liefde de kruisdood ondergaan. Hiermee heeft hij de spiraal van het geweld gebroken. Door zijn verrijzenis is Hij Heer geworden. Allen die zich aan Hem toevertrouwen laat Hij delen in zijn glorie bij de Vader. Jezus wijst iedere zonde ondubbelzinnig af en wil ons allen, zondaars bevrijden van alle zonde en kwaad. Waar gelovigen in navolging van Jezus, in vrijheid en liefde, de schuld van anderen op zich nemen, ontstaat een christelijke samenleving.

P. Daniel, Mar Yakub, Qâra, Syrië,18.8.23

Nvdr: Om U een idee te geven over de godsdienstaanhang in Syrië door de eeuwen heen, dit filmpje. Rond het jaar 1840 – onder de Ottomanen – kreeg het christendom het moeilijk terwijl het voorheen goed stand hield.

Flitsen

Zaterdag in de vroege mogen vertrokken we met heel de gemeenschap naar de woestijn van Anabek om een bepaald kruid te verzamelen, dat hier gedistilleerd wordt en gebruikt als geneesmiddel voor hen die aan suikerziekte lijden. Onderweg namen we een deskundige op die ons uitlegde over welk kruid het gaat en hoe we het moeten knippen: vele struiken zijn al bijna uitgebloeid, we zijn al wat laat, maar vinden toch nog voldoende planten in bloei. We hebben ruim ‘n honderd kilo kunnen verzamelen.

Als voorbereiding op het hoogfeest van O.L.V. Tenhemelopneming baden we maandagmorgen de ‘paraklisis’ om haar voorspraak af te smeken. Ook in het oosten wordt dit als het grootste hoogfeest van Maria gevierd. Hier heet het: het inslapen van Maria (dormitio) en wordt als zodanig ook afgebeeld op de iconen, met de oude tradities die hierrond in ere gehouden worden.

Tegen middernacht kwam uiteindelijk de groep van 8 toe uit België: de moedigen die niet gezwicht zijn voor de negatieve druk tegen Syrië. Wat een blijde ontmoeting in de Vlaamse taal! In de refter verteld, er werd nog wat gegeten en gedronken. In de kerk hebben we even God gedankt voor het goede verloop van deze reis tot heden.

Mijn bericht deze week en volgende week zal een verkorte versie zijn omdat cf Jean en ik alle aandacht aan deze groep willen schenken met de nodige onderrichtingen en begeleiding.

Nvdr: foto’s vindt u terug op Deir MarYakub El Mukata indien de techniek en IT-aansluiting het toelatenNvdr: foto’s vindt u terug op Deir MarYakub El Mukata indien de techniek en IT-aansluiting het toelaten.

Sfeerbeelden over de geloofsbeleving in Antiochië en Syrië:

Ondertiteling en vertaling via icoontjes onderaan

Varia