Een Vlaams bos kan alle gestaltes aannemen: van beschermd natuurdomein tot een drietal onverwacht in de groei geschoten recupereerde kerstbomen.
De polemiek over bomen kappen werd in gang gezet met de discussie tussen Joke Schauvlieghe en Natuurpunt, die verantwoordelijk is voor het omkappen van het grootste aantal bomen. Natuurpunt ontkent niet en ‘beheert’ vlijtig verder zonder enige verplichting van elders voor elke verwijderde boom een nieuwe te planten. Niet dat een boom van pakweg 100 jaar oud te vervangen is door een mager twijgje van 2 jaar goedkope houtsoort.
Voor Natuurpunt is elke reden goed: ofwel zijn de bomen hier ‘vreemd’, ofwel moet er juist daar, midden in een bos, een poel voor een uitgestorven salamandersoort, zeldzame kikkers en onmisbare libelles gegraven worden, ofwel moeten de bomen weg om de heide ‘een kans te geven’.
Natuurpunt geeft toe de grootste ontbosser te zijn. “Maar we kappen die bomen om de échte natuur opnieuw vrij spel te geven” .
Echte natuur. Natuurpunt als ‘apartheidsstrijder’ van Vlaanderens flora. Geen vreemde bomen in Vlaamse bossen. De voorbeelden zijn talrijk. Niet te schatten hoeveel hectaren oude Amerikaanse eiken gekapt werden in Vlaanderen. Niet toevallig waardevol hout waaraan Natuurpunt een behoorlijke cent verdient. Om te vervangen door echte natuur… niets. In de Kempen om het ‘oude heidelandschap in eer te herstellen’.
Niemand staat erbij stil dat de vogels (… maken die dan geen deel uit van de natuur?) het eerste slachtoffer zijn. En dan laten ze de vrijgekomen woestenij begrazen door een oer-Vlaams schaap dat dan toch nog niet helemaal uitgestorven blijkt te zijn. Jonge vegetatie dat daar toch hun kans waagt belandt in de magen van de magere schapen. Want… Natuurpunt ‘vergeet’ wel eens bij te voederen. En dan hebben we het nog niet over de ‘natuur’lijke bewoners van de bossen gehad, de reeën, die geen voedsel meer vinden vermits… de bossen en de ondergroei deskundig door Natuurpunt naar de kl… geholpen zijn én door de concurrentie van de schapen, die een afgebakend gebied toegekend kregen waar de reeën niet meer welkom zijn.
Of er ooit heide zal groeien is nog maar de vraag vermits … er meestal geen heide geplant wordt. De heide moet er volgens Natuurpunt vanzelf groeien.
Natuurpunt als eigen-bomen-eerst champetter. Kan de importsecretaris hen niet inlijven op zijn kabinet?
Voor een gewone burger ziet de toestand er enigszins anders uit. Ook al staan die bomen op eigen terrein. Bomen (mogen) rooien is geen sinecure. Officieel aanvragen op het gemeentehuis, wordt behandeld op de gemeenteraad, wordt een kleine twee maand geafficheerd aan de plaats des onheils. Want de natuur moet beschermd worden, ook al gaat het om waaibomenhout, dat een gevaar vormt of er niet thuis hoort. Voor de bomenbeotiër: dit zijn boompjes die via de natuurlijke weg ergens aangewaaid zijn door de wind of door dieren.
Buurman bv. – de man is intussen 84 – erfde samen met zijn broers gronden van zijn ouders. Boeren met een erf en weiden. De boerderij verdween, de weiden werden verkaveld en bouwgrond ergens einde ’60 begin ’70er jaren. Buurman had dus een tiental percelen van elk ca. 1000 m2 bouwgrond geërfd – voormalige weidegrond. Op één perceel bouwde hij zelf een woning, twee percelen gingen naar zijn dochter, de andere percelen werden verkocht aan geïnteresseerden en woningen erop gebouwd. Op één perceel na. Eentje hield hij achter de hand als buffer van zijn woning. En plantte er jonge kerstboompjes op, opdat die lap grond toch iets zou opbrengen. Elk jaar verkocht hij kerstboompjes, fris uitgegraven. Tot ze bijna allemaal verkocht waren. En toen kwam de bomenpolitie. Want… zijn bouwgrond, die eeuwenlang weideland geweest was, bleek intussen ingekleurd te zijn als bos. Ook al was deze grond historisch weide, ook al lag deze bouwgrond al jaren in een woonzone. En bomen rooien in een bos is verboden, tenzij officieel toegelaten. Kortom, er was geen ontsnappen aan, buurman kreeg een boete, moest een gelijk aantal bomen elders planten ter compensatie. Resultaat: buurman heeft bomen moeten planten op een weide, die hij normaal laat begrazen door enkele vet te mesten koeien, geen bouwgrond dus, om tegemoet te komen aan de eisen van de bomenpolitie. Waarna deze weide nu dus ook ingekleurd zal worden als bosgrond en buurmans weide opnieuw miraculeus in waardeloos bosgebied zal muteren.
Of wat dacht u van het verhaal van een andere buurman die braafjes in zijn eigen tuin een dertigtal streekeigen boompjes plantte en die een klacht van de bomenpolitie aan zijn broek kreeg… omdat hij zijn kippen ertussen liet scharrelen? Die zouden nl. een ‘bedreiging’ voor de bomen vormen… Gelukkig bleek er toch nog iemand over een greintje gezond verstand te beschikken; de klacht werd geseponeerd.
Waarmee we beland zijn bij een nieuw hoofdstuk van de Vlaamse bossensage. Wie had kunnen vermoeden dat Vlaanderen beschikt over zo’n grote oppervlakte ‘zonevreemde bossen’?. We wisten zelfs niet dat we zoveel bossen hadden. 15.001 bossen zonder papieren. En die moeten geregulariseerd worden. Zonder hakbijl. Voor de bomen, niet voor de eigenaars.
Wie zei ook weer: “Wat we zelf doen, doen we beter?”
Een oproep uit 2008 van de Vlaamse regering: