Harold en Italie, Symfonie in vier delen met Viola Obbligato), Op. 16, is Hector Berlioz’ tweede symfonie, geschreven in 1834.

Niccolo Paganini (1782-1840) moedigde Berlioz (1803-1869) aan om Harold en Italie te schrijven. De twee ontmoette elkaar na een concert van Berlioz, uitgevoerd door Narcisse Girard op 22 december 1833, drie jaar na de première van Berlioz ‘ Symphonie fantastique. Paganini had een prachtig altviool verworven , een Stradivarius. Maar, hij vertelde Berlioz:  “ik heb geen geschikte muziek. Wilt u een solo voor altviool schrijven, U bent de enige die ik kan vertrouwen voor deze taak.”

Berlioz begon met het schrijven van een solo voor altviool, maar zodanig dat de doeltreffendheid van de orkestrale bijdrage van het orkest niet afnam. Toen Paganini  de schets zag van de allegro beweging, met de vele rustpunten voor de altviool was hij erg ontgoocheld, hij verwachtte een solo waar hij continu kon doorspelen . Hun wegen gingen uiteen.

Harold en Italie is een  werk met toch een uitgebreid gedeelte voor altviool solo.

Lord Biron’s gedicht ‘s Childe-Harold’s Pilgrimage inspireerde de stemming van Harold.  Berlioz schreef: “Mijn bedoeling was om een reeks van orkestrale scènes te schrijven, waarin de altviool solo zou worden betrokken als een min of meer actieve deelnemer met behoud van haar eigen karakter. Ik wilde van de altviool een soort melancholische dromer maken naar het voorbeeld van Byron’s Childe-Harold .

Het eerste deel (“Harold aux Montagnes”) verwijst naar de scène waarbij Harold, op het melancholische karakter in de bergen stuit.

In het tweede deel (“Marche de Pèlerins”), begeleidt Harold een groep pelgrims.

Het derde deel (“Sérénade d’un montagnard”) is een liefdesscène, iemand speelt een serenade voor zijn maîtresse.

In het vierde deel, (“Orgie de brigands”), geestelijk moe en depressief, zoekt Harold troost bij wild en gevaarlijk gezelschap, misschien in een taverne.

Harold en Italië ging in première op 23 november 1834 met het Orchestre de la Société des Concerts du Conservatoire , Chrétien Urhan bespeelde de altviool en Narcisse Girard was de dirigent.

Paganini heeft het werk waarvoor hij de opdracht gaf niet gehoord tot 16 december 1838; toen was hij zo overweldigd dat hij na de voorstelling Berlioz op het podium sleepte, er knielde en zijn hand kuste voor een wild juichende publiek en applaudisserende muzikanten. Een paar dagen later stuurde Paganini Berlioz een felicitatiebrief, vergezeld van een bankcheque van 20.000 frank.