Het IJzertestament was gebaseerd op de beroemde brief van de Fronters aan Albert I in 1917.

 “Vol vertrouwen in U die, bij het ingaan van den wereldoorlog, de Vlamingen aan het Guldensporenfeest herinnerdet, komen wij tot U, wij, de Vlaamsche soldaten, het Vlaamsche leger, het leger van den Yser, om U te zeggen dat we ons bloed voor ons land veil houden doch dat het niet dienen mag om de boeiën van ons volk nauwer toe te halen maar om het vrij te laten ademen, vrij te laten leven.” […]

[…] “Vanaf 1830, begon de lijdensgeschiedenis van het Vlaamsche volk. Ons volk is verachterd, verongelijkt, diep vervallen. In België is voor de Walen alles, voor de Vlamingen niets.” […]

[…] “Wij, Vlaamsche soldaten, wij lijden om ons Vlaamsch zijn. We worden geleid door oversten die onze taal niet verstaan, die ze niet willen verstaan, die ze zelfs verachten.” […]

[…] “Oficieele menschen zijn tegen ons gekant, zeggen aan wie het maar hooren wil, dat de tijd van de Vlaamsche beweging uit is, dat België en dus Vlaanderen romaansch zal zijn. Overal gaan ze verkonden, dat wij, Vlamingen, niet meer voor vrijheid, voor gelijkheid, niet meer voor volledige erkenning van ons Vlaamsch recht strijden, maar wel om het latijnendom, voor den zege van de Fransche Kultuur. Maeterlinck en zoovele anderen gaan in het buitenland spreken voor schitterende zalen of schrijven in een warme, weelderige kamer om onzen stam te belagen en intusschen zien wij onze Vlaamsche helden vallen met een laatsten Vlaamschen klank op hun lippen uitgestrekt liggen op het kille veld, om hun land en hun volk vrij te koopen. Hebben ze dan geen eerbied voor het Vlaamsche bloed?”

De eerste IJzerbedevaart dateert van 1920. De eerste IJzertoren werd ingehuldigd in 1930, en in 1946 opgeblazen, vrijwel zeker door leden van de ontmijningsdienst van het Belgisch leger. Van 1952 tot 1965 werd aan de nieuwe IJzertoren gebouwd, en ongeveer vanaf 1989 begonnen het verraad en Belgische recuperatie.

“Nooit Meer Oorlog. Zelfbestuur. Godsvrede”: men kan eindeloze discussies voeren over de betekenis die men aan die drie begrippen uit het IJzertestament wilde geven, maar we kunnen wel met zekerheid vaststellen wat ze niet betekenden. Het begrip zelfbestuur werd in de Vlaamse Beweging tijdens en na de Grote Oorlog steeds gebruikt met betrekking tot oude, beschaafde en cultureel hoogstaande naties als bijvoorbeeld Tsjechië en Polen die zich wilden bevrijden uit de wurggreep van het Duitse, Russische of Oostenrijkse keizerrijk. Het Vlaamse streven naar zelfbestuur werd in dezelfde lijn gezien. Geen van de opstellers van het IJzertestament dacht er zelfs maar aan die principes over zelfbestuur ook toe passen op de kolonies in Afrika. Vele mensen in de VS en in Europa, ook in Vlaanderen, hadden de massamoorden en de uitbuiting aangeklaagd in de Congo Vrijstaat, het privébezit van Leopold II. Maar nadat Congo in 1908 een echte kolonie was geworden, waarvan het bestuur gecontroleerd werd door het parlement, zag men dat als een afdoende oplossing. Er was niemand, ook niet binnen de Vlaams Beweging, die toen al geloofde in de utopie van het zwarte zelfbestuur. Het IJzertestament ging niet over ‘racisme’, niet over het koloniale systeem, en al helemaal niet over het absurde idee dat men Congolezen – of Arabieren, of Turken – naar België zou moeten laten emigreren, of over het nog absurdere idee dat zij Belgen of zelfs Vlamingen zouden kunnen worden. De progressieven die zulke multiculturele onzin op de IJzerbedevaarten probeerden te verkondigen, hadden niet het recht zich op het IJzertestament te beroepen.

De Stem
Dat geldt ook voor Zuid-Afrika. Minstens vanaf de Tweede Boerenoorlog stond heel de Vlaamse Beweging aan de kant van de Boeren in hun strijd tegen het Britse imperium. Iedereen beschouwde de Boeren als ons broedervolk. Men was tegen de onderdrukking in Zuid-Afrika en men bedoelde dan altijd de onderdrukking van de Boeren door de Britten. De Apartheid als systeem bestond nog niet, maar net als in Congo vond men het vanzelfsprekend dat het land door blanken bestuurd moest worden. Na de Tweede Wereldoorlog was er zeker kritiek mogelijk op het Apartheidsregime, maar niet in naam van het IJzertestament. Kritiek op een politiek systeem verandert niets aan het feit dat de Boeren ons broedervolk zijn. Men kon kritiek leveren op het sowjetcommunisme, zonder op de Russen als volk te spuwen. Men kon Baskische vlaggen bij de Paxpoort laten wapperen, zonder akkoord te gaan met alle aanslagen van de ETA. Maar inzake Zuid-Afrika werden die nuances opzettelijk genegeerd. Men huilde o zo graag mee met de linkse wolven. De linkse en belgicistische krachten binnen het IJzerbedevaartcomité gebruikten de hetze tegen de Stem van Zuid-Afrika opzettelijk en doelbewust om verdeeldheid te zaaien en radicale Vlaams-nationalisten van de bedevaartweide te verjagen. De discussie over een omstreden politiek thema als de Apartheid had buiten de bedevaartweide moeten blijven. Tenzij men opzettelijk op tweespalt aanstuurde… De Belgische en multiculturele recuperatie van de IJzerbedevaart was geen alleenstaande evolutie. Met kleine verschillen heeft hetzelfde proces van verruiming, infiltratie en ‘ontvlaamsing’ zich ook voorgedaan in De Standaard en GVA, in het onderwijs en de kerk – waar zijn Vlaamsgezinde schoolmeesters en ‘petits vicaires’ van vroeger? – in de meeste jeugdbewegingen, in de VTB-VAB, in de Gordel, en gedeeltelijk zelfs in het Davidsfonds.

Zonder tanden
Het begrip godsvrede was in de beginjaren voor iedereen duidelijk: de Vlaamse Beweging moest eensgezindheid zijn, over de toen nog zeer scherpe grenzen tussen katholieken, protestanten, joden en vrijzinnigen heen. Dat was in de tijdsgeest van toen helemaal niet vanzelfsprekend, maar bijvoorbeeld in Raad van Vlaanderen lukte dat heel goed. Het ging over godsvrede tussen Vlamingen die samen voor meer zelfbestuur wilden strijden. Het ging niet om ‘verdraagzaamheid’ tegenover de barbaarse praktijken van de moslims. Die werden er achteraf met de haren bijgesleurd.

Kan iemand in het IJzertestament ook maar één zinnetje aanwijzen waarin multiculturalisme of ‘verdraagzaamheid’ tegenover de islam wordt gevraagd? De vervanging van ‘Zelfbestuur, ooit meer oorlog, godsvrede’ door de nietszeggende termen ‘Vrijheid, vrede, verdraagzaamheid’ was een verloochening van het IJzertestament. Geen vernieuwing, maar een verkrachting. Koenraad Elst schreef daarover in Doorbraak: “De Frontsoldaten hadden haar op hun tanden, en dat vertaalde zich in drie doorleefde en heldere eisen. De welgedane comitéleden slaagden erin om daar iets grijs en betekenisloos van te maken. […] het heeft de vijanden van de Vlaamse beweging alleszins veel plezier gedaan. Wel zijn de linksen, spijts de bedoelingen van het comité, nooit op bedevaart gekomen. Twintig jaar lang is de IJzerbedevaart alleen maar achteruit gebold en heeft ze zowel haar harde kern als haar meelopers weggejaagd, tot ze zichzelf in 2012 moest afschaffen.” Was de ondergang van de IJzerbedevaarten te wijten was aan onoverkomelijke tegenstellingen tussen linksen en rechtsen, progressieven en conservatieven, minimalisten en maximalisten, kortom, tussen flaminganten onderling? Nee, niet echt. Die tegenstellingen hadden natuurlijk altijd al bestaan, maar ze waren nooit een beletsel geweest voor een eendrachtige IJzerbedevaart. De echte doodsteek kwam toen men de IJzerbedevaart ging ‘verruimen’ met mensen die helemaal géén flaminganten waren, zelfs geen linkse of gematigde. Soms waren ze zelfs helemaal geen Vlamingen. Zij kwamen niet om de IJzerbedevaart te verruimen en te versterken, maar om haar te temmen en haar Vlaamse-nationale tanden uit te trekken.

IJzerwake
De IJzerbedevaart is weggedeemsterd, maar de IJzerwake, die trouw bleef aan de oude beginselen, trekt elk jaar nog steeds duizenden Vlaams-nationalisten. Als de bedevaarders van pakweg vóór 1989 met een tijdmachine opnieuw naar de IJzervlakte konden komen, en als zij daar zowel de IJzerwake konden bijwonen als de officiële, door het Belgische establishment ingepalmde IJzerbedevaart, waar zouden zij zich dan thuis voelen? Welke van beide manifestaties zouden zij zelfs maar herkennen als een IJzerbedevaart?

Oproep: Dit jaar werd het voortbestaan van de IJzerwake ernstig bedreigd door de openbare verkoop van de Van Raemdonckhoeve. Daar lag de parking van de IJzerwakeweide en ook de enige normale toegangsweg. Dat gevaar is nu afgewend door de aankoop van enkele percelen weidegrond vlak ernaast. De kosten voor de aankoop, de aanleg van een nieuwe toegangsweg en de drainage lopen echter op tot 75.000 euro. Alle bijdragen – hoe bescheiden ook – zijn welkom. Uw steun kan overgeschreven worden op het rekeningnummer van de vzw IJzerwake IBAN: BE33 7330 1128 2746 – BIC: KREDBEBB met vermelding “Aankoop weiland”.

Marc Joris

Kort voor 11 november diende ons Kamerlid Barbara Pas een in tot oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie die moest nagaan hoe en door wie het gerechtelijk onderzoek naar de dynamitering van de IJzertoren werd tegengewerkt. Om er geen partijpolitiek spelletje van te maken, vroeg Barbara Pas de Kamerleden van N-VA dit voorstel mee te ondertekenen. Niemand wilde dat doen. Alleen Jan Vercammen stuurde een weigering. De anderen hadden zelfs niet de beleefdheid te antwoorden. Dat mocht waarschijnlijk niet van hun Franstalige meesters in de regering. Enige dagen later vroeg N-VA Kamerlid Brecht Vermeulen als schaamlapje voor die lafheid plots een “diepgaand historisch onderzoek”, maar niet in een onderzoekscommissie. Dat kwam wel in de media. Het oorspronkelijke voorstel van Barbara Pas niet.  (Lees ook: VB wil dynamitering IJzertoren uitspitten.)