100 jaar geleden werden door Britse pioniers 600 ton springstof onder de Duitse stellingen tot ontploffing gebracht. 10.000 Beierse soldaten stierven. Toen in de vroege ochtend van 7 juni 1917 onder de Duitse dienstplichtigen de lading ontplofte, werd binnen enkele seconden heel de 3de Königliche Bayerische Division door een krater letterlijk verslonden en vermorzeld.
Mesen werd één der bloedigste veldslagen van de eerste wereldoorlog. De doorbraak aan het westelijk front had nauwelijks invloed op het verloop van de oorlog. De Britse leiding zag zich verplicht het initiatief te nemen. De VSA hadden weliswaar in april 1917 de oorlog verklaard, maar het was toen nog ongewis wanneer de eerste Amerikaanse troepen in Europa zouden aankomen om zich in het oorlogsgewoel te mengen.
Nadat de Russische revolutie in februari de afzetting van de tsaar veroorzaakte, dreigde het leger van de tsaar uiteen te vallen, wat de “Mittelmächte” (Centrale mogendheden: Keizerrijk Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Ottomaanse Rijk en Bulgarije) wat ademruimte gaf. In het westen kampte het Franse leger met muiterijen en deserties. De Britse opperbevelhebber Douglas Haig plande daarom een groot offensief in Vlaanderen. De Britse Pioneers (genie soldaten) zouden daarbij een belangrijke rol spelen.
Bij mijnen gaat het om ondergrondse explosieven die door genie soldaten met mijnervaring onder de vijandelijke linies aangebracht werden. Niet dat deze oorlogstactiek nieuw was: al in 1683 probeerden de Ottomanen de massieve stadsmuren van Wenen op deze manier te vernietigen. Het plan werd op het laatste ogenblik verijdeld.
Mesen werd echter het symbool van de mijnenoorlogsvoering. Mesen werd in 1917 herschapen tot een apocalyptisch maanlandschap. 18 maanden hadden de Britse soldaten nodig om de 22 (… of 26, verschillend aantal volgens diverse bronnen) mijnen onder de Duitse linies in stelling te brengen. Al einde mei werd door groot geschut een trommelvuur op de Duitse stellingen gehouden om de verdedigers af te leiden en het aanvullen van hun voorraden te verstoren. Deze begrepen heel goed dat er een aanval te verwachten was, maar toen op 7 juni om 03.10 uur de hel losbrak waren de Duitsers volkomen verrast. De meesten stierven, de overlevenden gaven zich zonder weerstand over. Reserves konden niet snel genoeg aangevoerd worden. Het keizerlijke leger verloor tot in juni 43.000 man.
9 Britse divisies, ondersteund door het nieuwe tankwapen, konden de Duitse linies doorbreken en 5 km terrein winnen. Dan nam de Duitse weerstand opnieuw toe. Het verzoek van de Britse bevelhebber Herbert Plumer om de aanval uit te breiden werd door Haig geweigerd omwille van het geplande offensief bij Ieper. Bijgevolg groeven de legers zich opnieuw in. De tot op dat ogenblik grootste Britse zege aan het westelijke front eindigde, zoals zo dikwijls in een loopgravenoorlog, zonder tevredenstellende resultaten.
Krijgslist is volgens de Haagse Landoorlogreglement toelaatbaar.
En zo ontwikkelden zich de slagvelden van de Groote Oorlog tot laboratoria der industriële verwoesting met innoverende wapens, waarvan – vanzelfsprekend – de wapenindustrie profiteerde.
In 2013 onderzochten archeologen de resten der overwoekerde loopgraven. Het labyrint der onderaardse gangen was veel omvangrijker en complexer dan dat de oude kaarten lieten vermoeden. De lengte der gangen bedroeg in totaal 8 km, die door Britse en Australische mineurs onder de vijandelijke loopgravenstellingen gegraven werden. De grootste mijn bevatte 40 ton ammonal, een mengeling van ammoniumnitraat en aluminium, een springstof die voornamelijk in mijnen gebruikt werd. De kraters van Mesen werden vijvers. Vandaag vermoedt men dat er nog steeds onder een boerderij een blindganger ligt, want er ontploften slechts 19 mijnen. Toen in 1955 de bliksem op een blindganger insloeg, was het enige slachtoffer een koe in een weide, waar een krater van 60 m breed en 20 m diep gevormd werd.
Een generatie werd door de Groote Oorlog van de kaart geveegd – voor het vaderland – zoals dat zo mooi heet. Londen wou de economische vernieling van Duitsland. Het Rijk was een concurrent op de wereldmarkt, een rivaal in de koloniale strijd en op de oceanen.
Rijkskanselier Theobald von Bethmann Hollweg deelde op 12 december 1916 in de Reichstag het volgende mee:
“Soldaten! In dem Gefühl des Sieges, den Ihr durch Eure Tapferkeit errungen habt, haben Ich und die Herrscher der treu verbündeten Staaten dem Feinde ein Friedensangebot gemacht.”
Uit de volledige toespraak in de Reichtstag)
(Meer bij: “Als das Deutsche Reich der Welt den Frieden anbot”)
Het antwoord is geschiedenis.