Het begin van de Libanese burgeroorlog                    

Libanon was net als Syrië een lappendeken van allerlei christelijke en islamitische sekten en groepen, maar ondanks dat was het tot 1975 het enige Arabi­sche land waar een bijna absolute persvrijheid heerste.

Het was naast Israël ook de enige democratische staat in de regio. Het toerisme bloeide. Tot 1984 verschenen er meer boeken dan in alle andere Arabische landen samen, ook werken die in de rest van Arabische wereld verboden waren. De politiek was een voortdurende evenwichtsoefening tussen moslims en christenen, maar zolang de christenen de sterkte machtsfactor waren, bleef Libanon een oase van vrijheid in een woestijn van isla­mitische censuur, haat en tirannie.

Toen in 1948 na de mislukte aanvallen op Israël tienduizenden Arabische vluchte­lingen in Libanon neerstreken, waren zij door de chris­telijke ge­meenschap met open armen ontvangen. Vele christenen boden hen onderdak. Christelijke scholen en kranten voerden acties ten gunste van de vluchtelin­gen. Caritatieve organisa­ties brachten geld, kleren, tenten en voedsel bijeen. Ach, hoe herkenbaar is dat voor de hedendaagse tv-kijker…

Al deze humani­taire acties gingen uit van de mensen die men later “rechtsen” zou noemen, “falan­gisten” of “conser­va­tieve christenen”. Hun handelwijze contrasteerde sterk met de vol­sla­gen onver­schilligheid waarmee de Libanese moslims rea­geer­den op de aankomst van de vluchtelingen. Slec­hts één typisch voor­beeld: vlak bij het vliegveld van Beiroet lag een enorm stuk braakland dat eigendom was van een soenniti­sche grondbe­zitter. Aan de rand daarvan leefden duizenden Palestijnen opeengepakt in tenten en krotten. Maar zij waren gewaarschuwd: wie zich daar durfde ves­tigen zou prompt neerge­scho­ten worden. Als “dank” zouden de nakomelingen van die vluchtelingen hun christelijke weldoeners afslachten en hun welvarende vaderland ten gronde richten…

Evenwicht verbroken

Die Arabische vluchtelingen waren meestal van Syrische, Saoudische, Transjordaanse of Egyptische afkomst, maar vanaf 1964 werden zij “Palestijnen” genoemd. In 1970 probeerden zij gezamenlijk de monarchie in Jordanië omver te werpen, maar zij werden door het Jordaanse leger verpletterd. Duizenden fedayeen trokken weg uit Jordanië, mèt hun wapens, vooral naar Syrië en Libanon. Het wankele evenwicht tussen christenen en moslims werd daardoor verbroken. Demografisch én militair waren de moslims nu veel sterker. Vanaf toen voelden de Palestij­nen in Libanon zich zo almachtig dat zij op eigen houtje mensen begonnen te arreste­ren. Zij stonden nu boven de wet. Gewone Libanezen waren overge­le­verd aan de wille­keur van de feday­een. Zij gedroegen zich als een bezettings­leger in vijandig gebied. Zij voerden willekeu­rige iden­ti­teits­controles uit en zij hielden ongestraft Liba­nese automobi­listen tegen­ om met de ka­lasjnikov in de hand hun auto op te eisen. Nee, dat was geen diefstal, dat was in het belang van de klassen­strijd en de bevrijding van Pale­stina. De islam was als drijvende kracht altijd op de achtergrond aanwezig, maar de propaganda naar buiten was marxistisch en werd aangestuurd door de KGB, die in 1964 de PLO had opgericht.

Eerste schoten, eerste leugens

Volgens de media begon de burgeroorlog in Libanon toen een christelijke militie een autobus met Pale­stijnse vluchtelingen mitrailleerde. Volgens het verhaal waren de inzittenden burgers, voor het merendeel vrouwen en kinderen.

In werkelijk­heid gebeurde er het volgende. Op 13 april 1975 hielden gemaskerde Palestijnse fedayeen van het FPLP in Sabra – dat later samen met Shatila beroemd zou worden omdat christenen er een bloedige wraakactie hielden – een militai­re parade ter herdenking van de ter­reuraan­slag tegen het Israëlische grensstadje Kiryat Shmoneh, waar hun held­haftige strijders achttien mensen hadden afgeslacht, onder wie negen kinderen. Dezelfde dag zou Pierre Gemayel, de leider van de Falange, ingehuldigd worden in de kerk van Aïn Remmaneh. Twee auto’s met afgedekte nummerplaten naderden de kerk. Een gendarme hield hen tegen, maar de chauf­feur ant­woordde: “Ik ben een fedayeen.” De gendarme durfde niet aandringen. Ach, iedere Duitse of Brusselse agent zal dat begrijpen… Kort daarop beschoten die fedayeen  de menigte voor de kerk. Vier mensen werden gedood en er brak paniek uit. Even later reed een au­tobus voorbij met andere fedayeen die terugkeerden van de parade. Een christelijke militie be­stookten de bus met automatische wapens. Hierbij werden 24 guerrilla­strijders gedood. Dat was de vonk in het kruitvat. In tegenstelling tot wat de links-islamitische propaganda beweerde werden er in die bus geen burgers gedood, en al evenmin vrouwen of kinderen getroffen. Dat blijkt duidelijk uit de dodenlijst die het FPLP zelf publiceerde.

Symbolisch

Het Libanese leger was zwak en verdeeld langsheen religieuze lijnen. Toen de PLO christenen begon af te slachten in het stadje Damour, stuurde de Libanese regering nog een geregelde legereenheid om de stad te ontzetten, maar de islamitische soldaten weigerden op andere moslims te schieten. Alle christenen in Damour werden vermoord of verjaagd en de stad werd herbevolkt met Palestijnen. Het lot van de Damourse familie Kanaan is symbolisch voor heel het Libanese drama, en misschien zelfs voor wat er nu in Duitsland gebeurt: vijf jaar lang hadden die familie onder­dak ver­leend aan een Palestijns gezin, maar de Kanaans werden alle­maal vermoord: de grootva­der, de vader, de moeder en de vier kinderen.

Maar de media hadden daar allemaal geen belangstelling voor. Damour kwam maar even in het nieuws, jaren later, toen de Israeli’s bij hun invasie in Libanon de Palestijnen weer uit de stad verjoegen. Toen was de verontwaardiging plots algemeen. Intussen waren ook de Druzen, de Syriërs en de sjiitische terreurgroepen Amal en Hezbollah en de beruchte Revolutionaire Garde van Khomeiny bij de strijd betrokken, in een onoverzichtelijk kluwen van wisselende allianties. Het christelijke Libanon was ten dode opgeschreven.

Moordenaars en media

Een Europe­aan die in het islamitische kamp vocht, blufte dat hij 197 christenen had neerge­scho­ten, bijna allemaal burgers. In één geval maakte hij een afspraak met een Ameri­kaanse televi­sie­ploeg om in een bepaalde straat in de christe­lijke wijk van Beiroet op een vastgesteld tijdstip enkele voorbij­gangers neer te schie­ten. Dit leverde prachtige film­beelden op van mensen die in volle straat werden geraakt door een “niet-geïden­tificeerde sluipschutter”.

Deze episode is kenmerkend voor de partijdige houding van de media in de Libanese burger­oorlog, die werd voorgesteld als een strijd tussen nobele “progressieve moslims” – hoe waanzinnig klinkt dat nu! – een boosaardige “rechtse” of “conservatieve christenen”. Het was het begin van het tegennatuurlijke bondgenootschap tussen links en islam, dat sindsdien, deels dank zij oliegeld, zelfs een nog sterkere greep op de media en de Europese politiek heeft gekregen. In 1975 waren er in Europa tenminste nog enkele kranten die het voor de christenen opnamen. Nu zijn ook die door het links-islamitische kamp overgenomen en verkondigen zij bijna allemaal dezelfde pro-islamitische propaganda. Naast de Syriërs en Hezbollah waren de linksen de echte overwinnaars van de Libanese oorlog: zij veroverden heel het Europese medialandschap.

Marc Joris

Onze redactie voegt enkele sfeerbeelden bij.  Wij hebben Beiroet in herinnering (1972) als een bruisende mediterrane stad.  Te vergelijken met een Italiaanse badstad: met terrasjes, flanerende vrouwen, een goudmarkt, druk uitgaansleven…